“Via Dei,—Eius Voluntas Fiat . . .”

“SI absque blasphemia asseri liceat,” inquiebat Prædicator quidam Philadelphenus, “dicere non dubitabo, inde ab hora crucifixionis ad nostra usque tempora nullam mortem genus humanum sic perculisse, quam mors dilectissimi nostri Præsidis, VILHELMI MCKINLEY.”—Nos haud dubitanter asseveramus: Si mors MAGISTRI Crucifixi exemplo statuta aut statuenda sit quemadmodum iustum mori oporteat, non modo blasphemiam non iudicamus mortem discipuli cum morte MAGISTRI comparatam, sed laudem quæ ad finem usque sæcli normæ instar præstituenda sit.—Quis unquam post MAGISTRUM Nazarenum precatus est pro suo proditore et percussore? “Tractate eum,” inquit victima, illa Augusta, “cum benignitate,” quum lictores sicarium comprehenderant. Quum autem gelidi mortis digiti palpebras victimæ tetigissent, labiis lividis ac tremulis, manus uxoris fidæ suis complectens, his verbis eam solabatur: “Via Dei est,—Eius Voluntas fiat . . .”—ea autem semota, ubi iam rigor mortis artus constringere inciperet, livorque vultum perfunderet, labiis deciduis, iam tenebris mortis insidentibus, animam suam sacram, velut cum fragrantia thymiamatis laudem ac preces profundens, Creatori suo mansueta victima his verbis in susurro prolatis: “Nearer my God to thee . . . Propius ad te, Deus me,” reddidit, et in æternum conticuit.
     Ut ad funestissimum drama nihil desideraretur, et portentum mirabile memoriæ traditur. Etenim, quum Illustris Præses Uropolim pervenisset Ostentum Pan-Americanum honestaturus, ingentes ludi pyrotechnici acti sunt. Millium millibus spectantium intuentibus factum esse dicitur, ut, quum imagines Præsidis atque Vice-Præsidis (Ampl. Roosevelt, quod profertur Rozefelt), e millenis igniculis in cœlo opaco effulsissent, consilione Deorum, ignoratur, vocabulum alterum ex inscriptione “Our Vice-President (Noster Vicarius-Præses)” subito exustum et extinctum est, ita ut “Our—President” legeretur, mox autem etiam vocabulum primum eodem miraculo deletum est, atque Ampl. ROOSEVELT eodem portento Præses pronuntiatus. [3][4]
     Mœror tantus Populum Americanum incesserat, ut essent qui in delirium coniicerentur, quin et mortem aliqui propria manu sibi consciscerent, nec multi exstiterunt, etiam e viris fortissimis, qui sibi a lacrymis temperare possent. Hæc autem non per exaggerationem ac rhetorum more dicimus, sed ut eventum historicum memoriæ tradimus. Luctus, mœror, adeo consternatio et furor non ficta et fucata, sed ex intimo corde manantia erant, quæ omnes factiones, partes politicas penitus oblitterabant.
     At Illustris MCKINLEY nec idolum Populi Americani exstitit, nec solus Præses qui a sicario cæsus fuerit. Antecesserunt eum Amplissimi Viri Abraham Lincoln, atque Iacobus A. Garfield, nec mors violenta alterutrius tantum animorum motum concitavit. Quid ergo? quæres. Homo MCKINLEY popularibus plane fuit ignotus; mors hominem iustum revelavit. Plebs operaria, cui hicce terrarum politici æmulando adulantur, Præsidem, dum viveret, velut amicum et patronum venalem fœnerariorum (vulgo capitalistarum) aspernabatur; fanatici ridiculi et vesani contra eum velut bibulum debacchabantur; alii eum quasi imperii cupidum ad populum detulerunt; alii eum pictum masculum, clientem Senatoris Hannæ, ex Ohio, &c., risui statuerunt, alii, denique, eum velut causam belli cum Hispania, et oppressorem Philippinorum traduxerunt. Mors Viri piissima hæc somnia et phantasmata ex animis populi subito excussit, et omnes se deceptos intellexerunt, et sinistræ opinionis omnes cives pœnituit et puduit. Hinc illa universa animorum convulsio.
     Infandum ut fuerit facinus amentis Czolgosz (Tsholygosh), et omnino exsecrandum, tamen “Via Dei” fuit, nec argumenta humana consilia Deorum immortalium mutabunt. Quid, si Spectabilis Præses, expleto munere, domum, in Ohio, reversus, vitam brevem, quæ supererat, privatus degisset, sicque mortem oppetivisset privatus et obscurus? Divino consilio placuit ut Præses in summo fastigio suæ potestatis et gloriæ, in eo ipso loco morte eriperetur, ubi Ostentus Pan-Americanus, velut fructus industriæ Americanæ, cuius tantus ipse fuit patronus ac prope creator, eius gloriam orbi proclamaret. Cuius nomen alias fere oblivione fuisset deletum, gloria immortali fulgebit. Fatum Præsidis lugubre ac funestum, insuper, corda non modo adversariorum contriverat, sed et amicorum, præsertim successoris, Clarissimi et Eximii Viri THEODORI ROOSEVELT, Vicarii, qui indole mutata, omnibus vinculis liber, ad clavum accessit. Teneritudo enim cordis bonaque in omnes voluntas et humanitas Spt. MCKINLEY tales tantæque fuerunt, ut ipse arma et iras abhorreret, quo et domi et peregri ansam suspicioni dederat fœdus clanculum inter nos et Britanniam Magnam eum inivisse, proin omnem spem Buriis libertatem vindicandi ademisse; quod fere toti populo dolori erat. Et sic libertas agendi restituta est. Voluntas igitur EIUS facta est.
     Quænam est doctrina, denique, quam sancta hæc mors nos docet? Hanc esse putamus: Anarchia effectus est, non causa. Supplicia mala ulciscuntur, non tollunt. Qui tyrannidem et oppressionem in Europa declamamus, qui omnes gentes in toto orbe male gubernari pronuntiamus, qui omnibus seditionibus gratulabundi acclamamus, domi iugum eiusdem generis, mutato nomine plebi imponimus. Tollamus causas, tollemus effectus.